Werkwijze Polyesterbouw Stad Amsterdam

Uit diverse hoeken bleek er belangstelling te bestaan voor de wijze waarop de polyester romp van het model van de “Stad Amsterdam” was gemaakt. Om ook anderen te laten meedelen in onze ervaringen volgt in het onderstaande artikel een beschrijving van de wijze waarop wij te werk zijn gegaan.

De plug

Bij het uiteenzetten van de werkwijze voor het bouwen van een polyester romp wordt er van uit gegaan dat er al een perfecte plug (dit is de basisrompvorm van het te bouwen scheepsmodel) gebouwd en aanwezig is.
De mate van nauwkeurigheid van deze plug, zowel in vorm, nauwkeurigheid, stijfheid en afwerking, bepaald de uiteindelijke kwaliteit van de polyester romp.
Hoe perfect de polyester romp ook gebouwd is, fouten en gebreken in de plug kunnen nooit verhult worden en zullen in de definitieve romp genadeloos zichtbaar worden. Besteedt dus alle aandacht voor het maken van een perfecte plug als basis voor de start van het polyester bouwen!
1) Plug romp goed in vorm schuren van grof (150) naar fijn (180 ).
2) Plamuren met spuitplamuur. Ik heb hiervoor een professionele 2 componenten spuitplamuur gebruikt. De spuitplamuur kan gespoten, maar ook gewoon met de kwast worden aangebracht. De benodigde hoeveelheid is afhankelijk van de grootte van het model en de nauwkeurigheid waarmee de plug is gebouwd!
3) Glad schuren (180). Spuitplamuur is zeer gemakkelijk te schuren!
4) DD lak mengen met harder en direct zeer dun en zeer snel aanbrengen met kwast bij niet al te hoge temperaturen i.v.m. zeer snelle droging (korte potlife) en daarna 24 uur laten
drogen. Let op dat ook de opstaande randen van de plug worden behandeld!
5) Schuren met 280 en fijn naschuren met 400.
6) Tweede laag DD lak aanbrengen als omschreven onder 4). Als behandeling 4) geen bevredigend resultaat oplevert kan overwogen worden om behandeling 6) door een
professioneel bedrijf te laten uitvoeren. Het professioneel laten spuiten bij b.v. een
autospuitbedrijf met een twee componenten glanslak geeft over het algemeen een veel
beter resultaat. Veel auto,s zijn tegenwoordig behandeld met een waterdragende verf. Let er
daarom vooral op dat met de spuiterei duidelijk wordt afgesproken dat de plug met polyester
behandeld moet worden en er dus geen waterdragende of andere verven voor het spuiten
worden gebruikt die door het polyester worden aangetast.
Veelal worden de werkstukken direct na het spuiten in een oven (70 graden) geplaatst om het
doorharden te versnellen. Als dit de plug kan beschadigen door b.v. indroging van een houten
ondergrond, laat dit dan achterwegen.
7) Na enige dagen goed doorharden van de plug kan deze 10 x in de loswas worden gezet
(ook de opstaande randen). De loswas goed inwrijven (geen plaatsen vergeten) en na het
enigszins aantrekken wan de loswas deze uitwrijven met een droge schone doek. Dit 10 x herhalen. Tussen het aanbrengen van de waslagen de voorgaande laag minstens één uur goed laten doordrogen voordat de volgende laag wordt aangebracht. Plaats voor alle zekerheid na elke behandeling een kruisje om niet per ongeluk de tel kwijt te raken.
De plug is nu klaar voor het maken van de rompmal op de plug.

Dummy mal (Plug) geplamuurd

Detail verstevingslatten

De mal gemonteerd

De mal

1) Gebruik een gelcoat met een contrasterende kleur t.o.v. de plugkleur, zodat de dekking goed kan worden gecontroleerd.
2) De mal geheel (ook de opstaande randen) insmeren met gelcoat. Gelcoat is een vrij dikke pasta-achtige verf die vrij snel aantrekt en dus snel aangebracht moet worden in een stevige dikke laag. Het uiterlijk van deze laag is niet van belang (het ziet er niet uit!), als de verf er maar goed dekkend en in een gelijkmatige dikte opgebracht wordt.
3) Deze laag 24 uur laten drogen.
4) Licht schuren (180)
5) Aanbrengen van de tweede laag gelcoat zoals omschreven onder 2 . Nadat de tweede laag gelcoat is aangetrokken (de laag is nog niet geheel doorgehard maar geeft bij aanraking geen kleurstof meer af) kan in principe al begonnen worden met het aanbrengen van de eerste laag polyester. Het langer laten doorharden kan echter geen kwaad, echter dan ook op punt 4 letten!
6) Voordat het polyester wordt aangebracht worden ter plaatse van de scherpe kanten van de kielbalk , de hekdelen en overige delen waar het glasvezel scherpe hoeken moet maken, gevuld met vezelpasta. Dit wordt gedaan omdat de glasvezelmat niet gemakkelijk in scherpe hoeken blijft staan en er dus een risico bestaat dat er holle ruimten gaan ontstaan. De vezelpasta goed mengen met langzame harder. De vezelpasta met een plamuurmes of stopverfmes aanbrengen. Het polyester kan direct hierna worden aangebracht.
6) Polyester goed mengen met harder.
7) Polyester met een brede kwast opbrengen op de plug.
8) In de natte polyester de eerste laag glasweefsel aanbrengen ( 50 gram/m² ).
9) Op het glasweefsel, met de kwast of met een vachtrollertje, opnieuw polyester aanbrengen (verzadigen). Let er op dat bij dit verzadigen niet over het glasweefsel wordt geveegd.Hierdoor kan dit weefsel namelijk van zijn plaats worden geschoven of beschadigen! Deppen met de kwast geeft een goed resultaat.
10) Met een ontluchtingsrolletje de luchtinsluitsels onder het glasweefsel zorgvuldig wegrollen.
11) Direct na het aanbrengen van de eerste laag de tweede laag glasweefsel aanbrengen (nat in nat).
12) Behandelen zoals onder 9) en 10) omschreven.
13) De eerste twee lagen nu min. 24 uur (afhankelijk van de temperatuur) laten drogen en daarna het oppervlak met grof schuurpapier (100) opschuren. Ook bij het polyesteren kan het al eerder genoemde wasachtige laagje ontstaan en ook hier moet dit laagje volledig worden weggeschuurd om hechtingsproblemen te voorkomen! Het is daarom altijd aan te bevelen het gehele oppervlak goed te schuren voordat een volgende laag wordt aangebracht! Bij kleinere modellen kan vaak al volstaan worden met een uit 2 lagen opgebouwde mal. Voor grotere modellen is een derde of zelfs een vierde laag noodzakelijk.
14) Polyester goed mengen met harder en met de kwast opbrengen op de plug
15) In de natte polyester de laatste ( derde ) laag glasweefsel aanbrengen.
16) Met een ontluchtingsrolletje de luchtinsluitsels onder het glasweefsel zorgvuldig wegrollen.
17) Druk de voorgevormde houten verstevigingsranden nu tegen de nog natte polyester aan
18) In de natte polyester een extra laag glasweefsel aanbrengen en deze over de versterkingsrand mee plakken waardoor een homogene verbinding ontstaat tussen de polyester maldelen en de verstevigingsranden. Bevestig zonodig ook extra latten tegen de buitenzijde van de opstaande kanten van de malschalen ter versteviging. Deze latten kunnen met vezelpasta op de mal bevestigd worden.
19) Met een ontluchtingsrolletje de luchtinsluitsels onder het glasweefsel zorgvuldig wegrollen. Bij een grotere mal kan het noodzakelijk zijn een vierde laag glasweefsel toe te voegen.
20) De polyester vervolgens min. 24 uur ( afhankelijk van de temperatuur ) laten drogen.
21) De overstekende scherpe en rafelige randen met een scherp ijzerzaagblad voorzichtig wegzagen tot enkele mm. boven de plugrand en daarna glad schuren. Hiervoor zijn enkelzijdige en voor dit doel handige zaagbladhouders in de handel.
22) De maldelen kunnen nu gelost worden. Hiervoor heel voorzichtig de randen rondom loswerken met b.v. een fijn glad mesje. Wrik de schalen los van de plug zonder geweld te gebruiken. Doe dit heel gelijkmatig en gebruik hiervoor houten of kunststof wiggen.
23) Laat de maldelen enige dagen verder doorharden voordat met de mal verder wordt gewerkt.
24) Plaats de maldelen zorgvuldig tegen elkaar en zorg er voor dat alle details goed op elkaar aansluiten. Boor nu in de opstaande kanten van de mal (de verstevigings- latten) gaatjes rond 4,5 mm. h.o.h. 200 mm. ten behoeve van een nauwkeurige bevestiging van de malschalen aan elkaar met “m 4” boutjes en vleugelmoeren.
25) De mal kan nu in de loswas worden gezet (min. 6 x). De loswas goed inwrijven (geen plaatsen vergeten) en na het enigszins aantrekken wan de loswas deze uitwrijven met een droge schone doek. Dit 10 x herhalen. Tussen het aanbrengen van de waslagen de voorgaande laag minstens één uur goed laten doordrogen voordat de volgende laag wordt aangebracht. Plaats voor alle zekerheid na elke behandeling een kruisje om niet per ongeluk de tel kwijt te raken.
26) Monteer de maldelen aan elkaar met de “m 4” boutjes en de vleugelmoertjes.
27) De mal is nu gereed voor gebruik.

De Romp

1) Gelcoat goed mengen met harder. Gebruik gelcoat met een kleur die overeenstemt met de kleur van het te bouwen model.
2) De mal geheel insmeren met gelcoat . I.v.m. de moeilijke bereikbaarheid van de delen bij het roerpen en de schroef kan er ook voor gekozen worden om de eerste laag gelcoat aan te brengen voordat de malschalen in elkaar worden gezet. Zorg er voor dat in dit geval er geen gelcoat op de opstaande randen van de malschalen terechtkomt i.v.m. het goed aansluiten van de malschalen op elkaar.
3) Deze laag 24 uur laten drogen.
4) Licht schuren (180). Let ook bij de beschrijving van de romp op het verwijderen van de wasachtige laag (amine blush) voordat de volgende laag wordt aangebracht!
5) Aanbrengen van de tweede laag gelcoat zoals omschreven onder 2).
6) Op alle plaatsen waar het glasweefsel scherp gebogen wordt zoals in de kielbalk en op plaatsen waar je niet goed bij kunt zoals de roerpen, de steven enz. vezelpasta aanbrengen. De vezelpasta mag verdund worden met polyester om alle hoekjes goed te vullen (Vezelpasta verdunnen met polyester tot de gewenste consistentie, langzame harder toevoegen en goed mengen ) Direct hierna kan het polyester worden aangebracht.
7) Polyester goed mengen met harder.
8) Polyester met de kwast opbrengen in de mal.
9) In de natte polyester de eerste laag vooraf in vorm geknipte glasvezelweefsel aanbrengen (450 gram/m²).
10) Op het glasweefsel, met de kwast of met een vachtrollertje, opnieuw polyester aanbrengen (verzadigen). Let er op dat bij dit verzadigen niet over het glasweefsel wordt geveegd. Hierdoor kan dit weefsel namelijk van zijn plaats worden geschoven of beschadigen! Deppen met de kwast geeft een goed resultaat.
11) Met een ontluchtingsrolletje de luchtinsluitsels onder het glasweefsel zorgvuldig wegrollen.
12) Direct na het aanbrengen van de eerste laag de tweede laag, eveneens vooraf in vorm geknipte glasweefsel, aanbrengen (nat in nat). Gebruik voor de scherpe hoeken zoals de steven, de kielbalk en de achtersteven smalle 10 cm. brede stroken glasweefsel die goed in de hoeken kunnen worden gewerkt.
13) Met een ontluchtingsrolletje de luchtinsluitsels onder het glasweefsel zorgvuldig wegrollen.
14) De eerste twee lagen nu min. 24 uur (afhankelijk van de temperatuur) laten drogen en daarna het oppervlak met grof schuurpapier (100) opschuren.
15) Polyester goed mengen met harder.
16) Polyester met de kwast opbrengen in de mal.
17) In de natte polyester de laatste (derde) laag, eveneens vooraf in vorm geknipte glasweefsel aanbrengen (nat in nat) (380 gram/m², echter nu met een geweven structuur). Maak de overlappen van het weefseldoek telkens op andere plaatsen om plaatselijke verdikkingen zo veel mogelijk te voorkomen! Als 4 lagen glasweefsel gewenst, dan wel noodzakelijk zijn, dan voor de derde laag de 450 gram/ m² glasweefsel toepassen en als vierde en laatste laag het geweven glasvezeldoek 380 gram/m² toepassen.
18) Met een ontluchtingsrolletje de luchtinsluitsels onder het glasweefsel zorgvuldig wegrollen.
19) De polyester vervolgens min. 24 uur (afhankelijk van de temperatuur) laten drogen.
20) De overstekende scherpe en rafelige randen met een scherp ijzerzaagblad voorzichtig wegzagen tot enkele mm. Boven de malrand en daarna glad schuren.
21) De maldelen kunnen nu gelost worden. Verwijder de M4. boutjes. Heel voorzichtig de randen rondom loswerken met b.v. een fijn glad mesje. Wrik de schalen los van de mal zonder geweld te gebruiken. Doe dit heel gelijkmatig en gebruik hiervoor houten of kunststof wiggen.
22) De romp is nu gereed en klaar voor verdere bewerking.
23) Berg de plug en de malschalen op een veilige plaats op. Denk hierbij aan mogelijke mechanische beschadigingen, luchtvochtigheid en temperatuur enz.!

Lossen van de mal

Mal met resultaat van een mooie romp

Waarschuwing!!!!!

• Harder, aceton, polyester, loswas enz. buiten het bereik van kinderen houden!!
• Bovengenoemde producten niet in de zon zetten of in de nabijheid van een warmtebron!!
• Elke fabrikant en producttype heeft zijn eigen polyester en harder en de daarbij behorende mengverhouding! Deze zijn niet onderling toepasbaar!
  Gebruik dus uitsluitend bij elkaar behorende producten en pas altijd de voorgeschreven mengverhoudingen toe!
• Zorg voor de juiste verwerkingstemperatuur (tussen de 18 en 25 graden Celsius).
• Polyester niet in de zon verwerken.
• Werk altijd in een goed geventileerde ruimte.
• Lasweefsel vooraf op maat knippen of scheuren of met een scherp voorwerp uithalen.
  Zorg er voor dat de overlappen van de voorgevormde glasvezelmatten telkens op andere
  plaatsen worden gemaakt om plaatselijke verdikking in de romp zo veel mogelijk te voorkomen!
• Na het aanbrengen van een laag gelcoat, polyester of epoxy ontstaat er tijdens het drogen soms een wasachtige laag op het oppervlak. Deze laag moet geheel verwijderd worden om hechtingsproblemen met de volgende laag te voorkomen!
• Gebruik latex handschoenen voor éénmalig gebruik.
• Gebruik aceton voor het schoonmaken van handen, kwasten, rollers, kleding enz.
• Zorg voor een goede stofafzuiging bij het zagen en/of schuren van polyester.
• Ontluchten met een speciaal hiervoor bedoelde ontluchtingsroller.
• Glasweefsel met een stofzuiger van kleding zuigen en schoon blazen met perslucht.

Cees Punt en Giel Geldermans